"Vũ vô kiềm tỏa nan lưu khách

Sắc bất ba đào dị nịch nhân..."

Tương Giang

(Minh Tấn tóm lược)

       Sông Tương là Tương Giang c̣n có tên gọi là Sông Tiêu Tương (Tiêu Tương Giang), thuộc huyện Ninh Lăng, tỉnh Hồ Nam…

       Vào đời nhà Châu có chàng thư sinh tên là Lư Sanh yêu một nàng thiếu nữ tên là Lương Ư Nương, t́nh yêu của đôi trai gái này thật đậm đà thắm thiết nhưng v́ c̣n bận việc kinh sử nên chưa dám se duyên chỉ thắm, chờ khi thi đỗ xong chàng sẽ đem lễ vật đến rước nàng.  Nhưng sự việc xưa nay không theo ḷng người, trời cao hay xui cảnh chia ĺa, trớ trêu.  Giặc giă nổi lên, gió bụi khắp bốn phương trời thế là chàng Lư Sanh cùng chung số phận, chàng giă từ bút nghiên gia nhập vào đoàn quân viễn chinh để chuyển lên tận phía bắc sông Tương.  Ngày tiễn người yêu, nàng Lương Ư Nương ra bờ sông Tiêu Tương tiễn biệt.  Nỗi đau buồn của nàng không bút mực nào tả nổi.

       Nhà nàng Lương Ư Nương ở bên bờ sông Tương thuộc mạn hạ lưu nên chiều chiều nàng hay ra bờ sông Tương nh́n về phía thượng lưu mà khóc.  Lúc hoàng hôn xuống để lại trên nền trời xanh một nét vàng nhạt, mặt nước sông Tương trở nên trắng bạc, những đàn chim rủ nhau về cội, những khóm trúc bên bờ sông rũ lá khiến nàng nhớ đến người yêu vô vàng.  Nàng lặng lẽ ngắm bóng nàng in trên sông và tưởng như người yêu của nàng cũng ở đầu sông nh́n về phía mạn hạ.  Ḍng sông Tương xuôi chảy, nàng đưa tay múc một bụm nước đưa lên miệng uống, nàng cảm giác ngọt ngào tưởng như người yêu nàng đă đưa những ân t́nh của chàng theo ḍng nước.  Nh́n ḍng nước chảy nàng cảm xúc đă tác thành một bài thơ tuyệt hảo mà lưu truyền đến ngàn sau.

Tương Tư Tác giả: Lương Ư Nương

Hoa hoa diệp diệp lạc phân phân
Tận nhật tư quân bất kiến quân
Trường dục đoạn hề trường dục đoạn
Lệ châu ngân thượng cánh thiêm ngân

Ngă hữu nhất thốn tâm
Vô nhân cộng ngă thuyết
Nguyện phong xuy tán vân
Tố dữ thiên biên nguyệt

Huề cầm thượng cao lâu
Lâu cao nguyệt hoa măn
Tương tư đàn vị chung
Lệ trích cầm huyền đoạn

Nhân đạo Tương giang thâm
Vị để tương tư bạn
Giang thâm chung hữu để
Tương tư vô biên ngạn

Quân tại Tương giang đầu
Thiếp tại Tương giang vĩ
Tương tư bất tương kiến
Đồng ẩm Tương giang thủy

Mộng hồn phi bất đáo
Sở khiếm duy nhất tử
Nhập ngă tương tư môn
Tri ngă tương tư khổ

Trường tương tư hề, trường tương tư
Trường tương tư hề, vô tận cực
Tảo tri như thử quải nhân tâm
Hồi bất đương sơ mạc tương thức…

Tương Tư  Dịch thơ: Minh Tấn

Hoa rơi lá rụng luống tơi bời

Ḷng nhớ người ơi! chẳng thấy người

Dạ muốn đứt từng, từng khúc ruột

Lệ châu trào khoé mắt tuông rơi

Tôi có một tấc ḷng,

Biết lấy ai phân tỏ!

Nguyện nhờ gió xua mây,

Mong được cùng trăng sáng.

Ôm đàn lên lầu cao,

Lầu cao trăng phân giải.

Tương tư khúc chưa cùng,

Lệ nhỏ giây đàn đứt.

Người nói sông Tương sâu,

Sao bằng ḷng nhung nhớ.

Sông sâu nhưng có đáy,

Ḷng nhớ không bến bờ.

Chàng ở đầu sông Tương,

Thiếp ở cuối sông Tương.

Nhớ nhau mà không thấy,

Cùng uống nước sông Tương.

Mộng hồn bay không đến,

Chỉ c̣n chết mà thôi!

Bước vào cửa tương tư,

Mới biết tương tư khổ…

Sao tương tư hoài… tương tư măi!

Sao tương tư hoài… không bến tận!

Nếu như sớm biết đau ḷng

Thà xưa đừng gặp để không khổ sầu…

       Mối t́nh ly biệt của chàng Lư Sanh và nàng Lương Ư Nương rất đau khổ nhưng cao đẹp.  Về sau các nhà thơ thường lấy điển tích sông Tương của đôi trai gái Lư-Lương để nói lên mối t́nh chia cách như…

…trong Chinh Phụ Ngâm Khúc có câu:

“Bến Tiêu Tương cách Hàm Dương,

Nơi Hàm Dương cách Tiêu Tương mấy trùng.

Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy

Thấy xa xa những mấy ngàn dâu

Ngàn dâu xanh ngắt một màu

Ḷng chàng ư thiếp ai sầu hơn ai…”

…trong Truyện Kiều cũng có câu:

“Từ phen đá biết tuổi vàng

T́nh càng thắm thía, dạ càng ngẩn ngơ

Sông Tương một dăi nông sờ

Bên trông đầu nọ, bên chờ cuối kia…”

Minh Tấn

Tài liệu tham khảo: Điển Tích Xưa